Budowanie świadomości oraz zachęcenie do rozwagi i ochrony skóry przed promieniami UV podczas wakacyjnego odpoczynku to cel XI Tygodnia Świadomości Czerniaka, rozpoczynającego się 17 maja. Za pośrednictwem tegorocznego hasła „Baw się dobrze! #NIEspieczRAKA”, Akademia Czerniaka zwraca uwagę na konieczność przestrzegania zasad profilaktyki wśród wszystkich dorosłych, bez względu na wiek, preferencje i wybrany sposób spędzania wolnego czasu na zewnątrz – aktywnie, na sportowo i w biegu czy spokojnie, na leżaku we własnym ogrodzie.
W roku 2022 Europejski Dzień Walki z Czerniakiem przypada na 12 maja.
Z roku na rok rośnie liczba osób, które chorują na Czerniaka. Jest to nowotwór, który tworzy się w wyniku zezłośliwienia melanocytów (komórek barwnikowych). Szybko wykryte zmiany powodują, iż istnieją ogromne szanse na całkowite usunięcie oraz wyleczenie pacjenta.
Czerniak jest najbardziej złośliwym ze wszystkich nowotworów skóry. Może jednak rozwinąć się także na błonach śluzowych czy na powierzchni gałki ocznej. Głównym winowajcą jest promieniowanie słoneczne zawierające niewidzialne promienie ultrafioletowe (UV), które powodują uszkodzenia skóry, co w długiej perspektywie może prowadzić do powstania nowotworów skóry.
W ramach XI Tygodnia Świadomości Czerniaka działania związane z rozpoznawaniem oraz profilaktyką tego nowotworu zaangażowały się hrubieszowskie szkoły podstawowe. Poprzez przeprowadzenie szeregu lekcji profilaktycznych wśród dzieci i młodzieży w oparciu o program Akademia Czerniaka „Znamię! Znam je!”, podjęto działania zachęcające wszystkich w każdym wieku, zarówno fanów aktywności, jak i spokojnego relaksu na świeżym powietrzu, do zapoznania się z podstawowymi, a jednocześnie niezwykle prostymi zasadami profilaktyki czerniaka, które naprawdę warto stosować.
Dzięki działaniom profilaktycznym i edukacyjnym, w Polsce w ostatnich latach notuje się istotną poprawę przeżywalności względnej u chorych z rozpoznanym czerniakiem. Odpowiadać może za to ogólny wzrost świadomości społecznej, czyli zgłaszanie się chorych na wcześniejszym etapie choroby do lekarza, a także poprawa diagnostyki oraz dostępności nowych skutecznych terapii na etapach bardziej zaawansowanych stadiów czerniaka. Już od ponad roku w Polsce obowiązuje najnowocześniejszy i najskuteczniejszy program lekowy, w ramach którego dostępne jest leczenie immunoterapią oraz terapią celowaną.
Proste do wdrożenia w każdej sytuacji, nie tylko w trakcie letniego wypoczynku, zasady profilaktyki są skutecznym sposobem na ograniczenie możliwości zachorowania na czerniaka. Ich stosowanie powinno stać się ugruntowanym nawykiem w każdej sytuacji, wśród wszystkich grup wiekowych, a stała troska o zdrowie swojej skóry i rozsądne korzystanie ze słońca to inwestycja w szczęśliwą przyszłość. Co ważne, zasada ta nie ma limitu i obowiązuje wszystkich bez wyjątku, dzieci, młodzież, jak również osoby młode oraz te bardzo dojrzałe, wśród których często istnieje błędne założenia, że ochrona przed czerniakiem już ich nie dotyczy. Tymczasem to nowotwór, który może pojawić się naprawdę w każdym wieku, jako skumulowany efekt wielu lat niestosowania ochrony skóry, stąd tak istotna jest przede wszystkim edukacja, której następstwem staje się skuteczna profilaktyka.
Nauczyciele oraz pedagodzy realizując program profilaktyczny, uświadamiający zagrożenia związane z zachorowaniem na czerniaka skóry, zachęcali dzieci, młodzież oraz rodziców i innych członków rodzin do regularnych kontroli znamion i zgłaszania się do specjalistów, gdy pojawiające lub zmieniające się znamiona i pieprzyki zaczynają wzbudzać uzasadnione obawy. Badanie dermatoskopowe jest krótkie, nieinwazyjne i bezbolesne, a może pomóc w rozpoznaniu czerniaka, dlatego nie powinno powstrzymywać nikogo przed udaniem się do dermatologa czy chirurga onkologa. W tej sytuacji czas okazuje się naszym wielkim sprzymierzeńcem, ponieważ szybko wykryte zmiany umożliwiaja wyleczenie chorego blisko w stu procentach.
Zasady warte zapamiętania i przestrzegania:
- Używanie kremów z odpowiednio wysokim filtrem UV;
- Noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV, koszulki i nakrycia głowy;
- Unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce, szczególnie w godzinach 11.00-16.00;
- Bezwzględne unikanie solarium;
- Coroczna kontrola znamion u lekarza dermatologa lub chirurga onkologa, a w międzyczasie regularna samoobserwacja skóry – w przypadku pojawienia się niepokojących zmian lub nowych znamion – natychmiastowy kontakt ze specjalistą;
Warto także stosować się do Abecadła Czerniaka:
ABCDE CZERNIAKA
Czerniak jest jednym z najłatwiejszych do zdiagnozowania nowotworów, ponieważ rozwija się na powierzchni skóry i może być zauważony gołym okiem. Co ważne, szansa na jego całkowite wyleczenie wynosi blisko 100%, w przypadku, gdy zostanie rozpoznany odpowiednio wcześnie. Aby było to możliwe, warto poznać charakterystyczne cechy, pozwalające zidentyfikować czerniaka. Zostały one zebrane w tzw. czerniakowe ABCDE.
- A-symetria – znamię wylewające się na jedną stronę;
- B-rzegi poszarpane – znamię, którego brzegi nie są gładkie, które nie jest okrągłe/owalne;
- C-zerwony, czarny, niejednolity kolor znamienia;
- D-uży rozmiar – znamię o wielkości powyżej 6 mm;
- E-wolucja – znamię, które zmieniło się w krótkim czasie, powiększa się, unosi nad powierzchnię skóry, swędzi, pęka, piecze, wokół którego powstało kilka nowych znamion.
Opracowanie i foto: Agnieszka Ślażyńska
