„Białe opłatki, białe stoły,
Świeżych choinek las…
Doprawdy mogą dziś anioły
Zagościć pośród nas”.Bronisława Ostrowska, „Gwiazdka”
Okres Bożego Narodzenia to bez wątpienia największe i najbardziej wyczekiwane wydarzenie dla wszystkich chrześcijan. Każdy kraj posiada wiele własnych tradycji i symboli związanych z celebracją tych świąt, jednak w Polsce Boże Narodzenie, to bardzo uroczysty i szczególny czas.
Zwyczaje związane z tym pięknym, rodzinnym świętem, upamiętniającym narodziny Jezusa obchodzone są z wielkim szacunkiem od pokoleń. W tym szczególnym czasie każda polska rodzina ozdabia choinkę, dzieli się opłatkiem, śpiewa kolędy, wymienia prezentami i przygotowuje wigilijny poczęstunek.
W związku ze zbliżającymi się świętami Bożego Narodzenia dzieci i młodzież ze Szkoły Powystawowej nr 2 w Hrubieszowie Muzeum im. Ks. St. Staszica i wzięła udział w warsztatach muzealno-plastycznych, przygotowanych przez Muzeum im. Ks. St.Staszica w Hrubieszowie.
Prowadząca zajęcia pani kustosz Beata Bitner bardzo ciekawie opowiadała o zwyczajach, jakie panowały dawniej w okresie świąt.
Wieczerza wigilijna w tradycji polskiej rozpoczyna się wraz z pojawieniem się na niebie pierwszej gwiazdki. Według tradycji, dopiero gdy ona zabłyśnie możemy podzielić się opłatkiem i usiąść do wigilijnego stołu.
W zależności od danego regionu Polski i tradycji rodzinnych, ilość oraz rodzaj wigilijnych potraw jest różny, a na stole powinno pojawić się ich dwanaście. Główną potrawą wigilijną polskiej kuchni jest ryba, w szczególności karp. Ponadto, tradycyjne polskie wigilie obfitują w potrawy takie jak barszcz czerwony z uszkami, barszcz z grzybami, kapustę z grochem, różne rodzaje pierogów, czy kompoty z suszonych owoców. W niektórych rejonach, bardzo popularnym daniem wigilijnym jest również kutia, kluski z makiem i kasza z suszonymi śliwkami. Jedna z tradycji mówi także, że należy spróbować wszystkich potraw znajdujących się na stole wigilijnym, by zapewnić sobie szczęście przez cały rok.
Przygotowując wigilijny stół, nie należy zapominać o położeniu na nim siana, a następnie przykrycie stołu białym obrusem. Jest to symbol miejsca, w którym narodził się Pan Jezus – szopkę i siano na którym leżał.
Szczególne miejsce w polskich domach znajduje także choinka – świąteczne drzewko, symbolizujące odrodzenie i miłość, które corocznie dekorowane jest wspaniałymi ozdobami. Niegdyś ozdoby te wykonywano ręcznie z prostych materiałów, jak papier, słomka, czy też opłatek.
Okazało się, że na naszych terenach choinkę zaczęto ubierać dopiero na początku XX wieku. Wcześniej domy ozdabiano zielonymi gałązkami, które zawieszano pod sufitem i nazywano je podłaźnikami. Zielone drzewko zagościło na dobre w naszych domach dopiero po II wojnie światowej.
Dawniej ozdoby choinkowe wykonywano ręcznie, w domach z materiałów ogólnie dostępnych np. ze słomy, kolorowego papieru; zawieszano również na choinkę pierniki, jabłka, orzechy czy figurki z ciasta. Dziś większość ozdób świątecznych kupujemy w sklepach i dlatego w części warsztatowej uczestnicy pod kierunkiem prowadzącej zajęcia własnoręcznie wykonali tradycyjne zawieszki świąteczne na choinkę z kolorowego papieru. Wizyta w muzeum wszystkim bardzo się podobała i wprowadziła nas w atmosferę świąt Bożego Narodzenia.
Dziękujemy pani kustosz Beacie Bitner za przygotowanie bardzo ciekawych warsztatów i przybliżenie tradycji świątecznych w dawnej Polsce oraz pracownikom Muzeum im.Ks.Stanisława Staszica w Hrubieszowie za wspaniałe przyjęcie.
Tekst: Agnieszka Ślażyńska
