„Żądamy od sztuki naszej, aby była polską,
na wskroś polską
– bo jeśli straci rodzimość, straci tym samym siłę i wartość,
i swoją rację bytu.
Ale obok tego winna być młodą,
mieć w sobie ogień młodości,
skrzydła orle, królewskiego ducha…”Manifest literacki A.Górskiego
Początkiem marca tego roku uczniowie klas siódmych Szkoły Podstawowej nr 2 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Hrubieszowie, uczestniczyli w wyjątkowej lekcji muzealnej, poświęconej bogatej twórczości artysty plastyka – Pawła Gajewskiego, wybitnego malarza, pochodzącego z ziemi hrubieszowskiej.
Obecnie w Muzeum im. St. Staszica w Hrubieszowie, można oglądać ekspozycję prac artysty, które zostały poddane renowacji konserwatorskiej. Wśród obrazów dostępne są słynne pory roku: „Wiosna”, „Lato” oraz „Jesień”, a także obrazy dotychczas nie wystawiane, odnalezione wśród potomków oraz członków rodziny, które zostały przekazane Muzeum wraz z bogatą dokumentacją.
Sztuka Gajewskiego jest niezaprzeczalnie pełna symboliki, dążącej do uchwycenia istoty ludzkiego bytu. Pełni funkcje magiczne, rytualne i sakralne, służy okiełznaniu sił natury.
W odczytywaniu jego niesamowitych, często wielkoformatowych prac, niezwykłą rolę odgrywa wyobraźnia, pozwalająca dostrzec subiektywizm, niezależność rzeczy od zmysłowych możliwości poznania, umożliwiająca odczytywanie istotnych treści, ukrytych pod trafnymi, jednak niejednoznacznymi symbolami.
W swoich pracach Paweł Gajewski, jako przedstawiciel schyłkowego symbolizmu przekonywał, że lata wiary w niepodważalną moc intelektu i nauki nie zbliżyły człowieka do wglądu w prawdziwą naturę bytu…
Paweł Gajewski – twórca Ziemi Rodzimej
Urodził się w roku 1889 w Drogojówce, na terenie powiatu hrubieszowskiego.
W dzieciństwie pomagał w pracowni Szymonowi Zinowi, dziadkowi profesora Wiktora Zina.
Uczęszczał do Szkoły Przemysłowej w Krakowie oraz do Państwowego Instytutu Sztuk Plastycznych we Lwowie. W latach 1908-13 kształcił się w ASP w Krakowie w pracowni Wojciecha Weissa.
Po ukończeniu Akademii uzyskał w Warszawie stypendia, dzięki którym wyjechał na rok do Paryża. Przebywał także w Rosji, gdzie projektował między innymi dekoracje teatralne w Petersburgu i Moskwie, później wyjechał do Szanghaju, gdzie u rytownika nabywał umiejętności rzeźbienia w metalu.
Po powrocie dorabiał jako nauczyciel malarstwa w dworach ziemiańskich oraz nauczał w Zamojskim Gimnazjum, a także w Szkole Sztuki Zdobniczej i Przemysłu we Lwowie.
Był prawdziwym mecenasem sztuki, czynnie działającym wśród rodzimej społeczności. Założył szkoły przemysłu i sztuki ludowej w Putnowicach Górnych, Drogojówce, Horodle, w których objął opieką młodzież uzdolnioną plastycznie, w ten sposób umożliwiając jej nabywanie oraz rozwijanie umiejętności artystycznych.
Malarstwo Pawła Gajewskiego to przede wszystkim sceny rodzajowe, pejzaże, a także martwe natury oraz portrety. Artysta był również twórczym grafikiem, projektował kilimy, rzeźbił w drewnie i metalu.
Wykonał polichromię w kilku kościołach i cerkwiach, między innymi w Zwierzyńcu , w Tarnopolu i w Ładczynie oraz projekty polichromii do nowej sali Sejmu w Warszawie.
Jego obrazy znajdują się w zbiorach Lwowskiej Galerii Sztuki, Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie oraz w wielu kolekcjach prywatnych.
Składamy serdeczne podziękowania Dyrekcji oraz pracownikom Muzeum im. Ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie za możliwość obejrzenia wystawy, a szczególnie pani Dorocie Grzymale za przybliżenie sylwetki oraz twórczości Pawła Gajewskiego oraz wspaniałą atmosferę podczas lekcji z historii sztuki.
Organizator: nauczyciel plastyki Agnieszka Ślażyńska
Uczestnicy: uczniowie klas VII SP nr 2 w Hrubieszowie
Tekst i foto: Agnieszka Ślażyńska
