Radiacją nazywa się fale elektromagnetyczne lub strumienie cząstek, jakie są emitowane przez różnego rodzaju ciała. Proces radiacji występuje w przyrodzie, ale wykorzystuje się go na szeroką skalę również w przemyśle, m.in. farmaceutycznym, spożywczym czy chemicznym. Promieniowanie gamma, alfa oraz beta jest emitowane przez specjalistyczne urządzenia radiacyjne.
Aby prawidłowo zrozumieć pojęcie radiacji, uczniowie klasy 7A: Kacper Kasprzyk oraz Jan Węcławik, przygotowali oraz zaprezentowali, w ramach uczniowskiego projektu edukacyjnego, zajęcia pokazowe pt. „Radiacja – zagrożenia współczesnego świata czy korzyści w zastosowaniu?”.
Radiacja, inaczej promieniowanie, to fale energii poruszające się w przestrzeni i zdolne do przenikania wielu materiałów. Istnieją różne rodzaje radiacji. Niektóre są dla człowieka użyteczne, np. fale radiowe, mikrofale czy ultradźwięki. Inne natomiast, jak promieniowanie x wykorzystywane jest w diagnostyce RTG, w dużych dawkach może być zagrożeniem dla zdrowia.
Szczególne zagrożenie stanowią również eksplozje nuklearne, reakcje kaskadowe, podczas których dochodzi do wywołania emisji promieniowania alfa i gamma, a także pojedynczych neutronów oraz elektronów. Brak kontroli tego procesu może skutkować katastrofą ekologiczną.
Podczas zajęć uczniowie wyjaśnili pojęcie radiacji, a także przygotowali pokaz urządzeń, służących do wykrywania promieniowania jonizującego. Uczestnicy pokazów mogli przyjrzeć się dokładnie ich budowie oraz zastosowaniu. Samodzielnie dokonywali także pomiarów radioaktywności różnorodnych substancji oraz stopnia promieniowania. Wszystkie substancje, użyte w pokazach, były bezpieczne oraz posiadały certyfikaty zgodności z normami.
Urządzenia radiacyjne
Urządzenia radiacyjne w głównej mierze bazują na oddziaływaniu promieniowania jonizującego. Większość z nich wykorzystuje metodę rozpraszania promieniowania. Urządzenia tego typu wykorzystują procesy zachodzące pod wpływem promieniowania. Moc promieniowania zazwyczaj jest nieduża, a cały proces uzależniony jest od wielu czynników, takich jak np. rodzaj promieniowania czy typ ośrodka napromieniowywanego.
Zastosowanie urządzeń radiacyjnych
Radiacja znajduje zastosowanie przede wszystkim w trzech gałęziach przemysłu: chemicznym, farmaceutycznym i spożywczym.
W przemyśle chemicznym dzięki urządzeniom radiacyjnym możliwe jest stworzenie materiałów termokurczliwych, pianek oraz nietopliwych tworzyw termoplastycznych. Produkty te charakteryzują się dobrą wytrzymałością mechaniczną oraz właściwościami izolacyjnymi nawet w skrajnych temperaturach.
W przemyśle farmaceutycznym urządzenia radiacyjne wykorzystywane są do wyjaławiania leków i materiałów opatrunkowych, głównie igieł i strzykawek. W przypadku leków jest to szczególnie ważne, gdy mamy do czynienia z substancjami, które źle reagują na zmiany temperatury.
Najszersze zastosowanie radiacja znajduje w przemyśle spożywczym. Służy przede wszystkim utrwalaniu żywności poprzez jego sterylizację i likwidację drobnoustrojów, dzięki czemu możliwe jest wydłużenie terminu przydatności do spożycia. Dzięki radiacji można także zapobiegać kiełkowaniu ziemniaków, znacząco wydłużając czas ich składowania.
W Polsce dziedzina, jaką jest radiacja prężnie się rozwija. Wszystko to za sprawą dostępności wysokiej jakości sprzętu, urządzeń i podzespołów związanych z detekcją i analizą promieniowania alfa, beta, gamma i X oraz emisji neutronów. Jedno z takich urządzeń zostało zaprezentowane także podczas realizacji powyższego projektu uczniowskiego.
Projekt uczniowski wykonali: Kacper Kasprzyk i Jan Węcławik, uczniowie klasy 7A SP2 w Hrubieszowie.
Opiekun: Nauczyciel chemii Agnieszka Ślażyńska
